Ü l s e r a t i f   K o l i t   B e l i r t i l e r i   v e   T e d a v i l e r i

Ülseratif kolit (ÜK), kalın bağırsakta iltihaplanma olduğunda ortaya çıkan kronik bir durumdur. ÜK olan çoğu insan semptomların alevlenme dönemleri geçirir, ardından semptomsuz remisyon dönemleri yaşar. İshal, kanlı dışkı, karın krampı ve kilo kaybı gibi belirtiler bulunur. Tedaviler arasında ilaç ve cerrahi müdahale yer alır.

Ülseratif Kolit Hakkında

Ülseratif kolit nedir?

Ülseratif kolit (ÜK), kalın bağırsağınızın içinde iltihaplanma ve ülserlere yol açan, ömür boyu süren bir durumdur. ÜK, Crohn hastalığı ile birlikte en yaygın inflamatuar bağırsak hastalıklarından biridir. ÜK genellikle kanlı ishale ve karın ağrısına neden olur. Ayrıca daha sık tuvalete çıkmanıza sebep olabilir.

Çoğu ülseratif kolit hastası belirtiler yaşadığı dönemler (alevlenme) geçirir, ardından belirtilerin olmadığı uzun dönemler (remisyon) geçirir.

Ülseratif kolit türleri

Sağlık uzmanları, bağırsağınızdaki iltihabın nerede olduğuna göre ÜK'yi sınıflandırır. İltihap genellikle rektumunuzda başlar, bu da anüsünüze (makat) yakındır. İltihap yayılabilir ve bağırsağınızın tümünü veya bir kısmını etkileyebilir. Türler şunları içerir:

• Ülseratif proktit: İltihap rektumu etkiler.
• Sol taraflı kolit: İltihap kolonun sol tarafını etkiler.
• Pancolitis: İltihap tüm kolonu etkiler.

ÜK belirtilere bağlı olarak hafif, orta veya şiddetli olabilir. En şiddetli formu, fulminan ülseratif kolit nadirdir. Acil tıbbi müdahale gerektiren yaşamı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir. İltihap ve ülserler inen kolonda. Ülseratif kolit, bağırsağınızın tüm veya bir kısmının içindeki zar ve iltihaplarına neden olur.

Ülseratif Kolit Belirtileri

Ülseratif kolit belirtileri nelerdir?

Ülseratif kolit belirtileri genellikle zamanla kötüleşir.

Başlangıçta hafif ÜK belirtileri, şunları fark edebilirsiniz:

• İshal (kanlı olabilir veya olmayabilir)
• Artmış bağırsak hareketleri veya ishal atakları (günde dört veya daha az atak)
• Ani bağırsak hareketleri (ani tuvalete gitme ihtiyacı)
• Tenesmus (tuvalete gitme hissi ama gidememe)
• Hafif karın ağrısı veya hassasiyet

Daha sonra, orta ila şiddetli ÜK belirtileri de yaşayabilirsiniz:

• Sık bağırsak hareketleri veya ishal atakları (günde dört veya daha fazla atak)
• Dışkınızda kan, mukus veya irin
• Şiddetli karın ağrısı
• Yorgunluk (aşırı yorgunluk)
• Ani kilo kaybı
• Bulantı
• Ateş

İnsanların yaklaşık yarısı, alevlenme sırasında hafif belirtiler yaşar. Diğerleri sık ateş, kanlı ishal, bulantı ve şiddetli karın ağrıları yaşar.

Diğer ÜK belirtileri

Ülseratif kolit hastalarının yaklaşık %25'i, kolonları dışındaki vücut bölgelerini etkileyen koşullar ve ilişkili belirtiler geliştirir. İltihap kemiklerinize, eklemlerinize, gözlerinize, cildinize ve karaciğerinize yayılabilir.

Belirtiler şunları içerir:

• Eklem ağrısı ve şişlik
• Kızarıklık, yanma veya kaşıntılı gözler
• Cildinizde ağrılı kabarık, döküntü veya ülserler

Ülseratif Kolit Nedenleri

Ülseratif kolit nedenleri nelerdir?

Araştırmacılar, ülseratif kolitin nedenlerinin karmaşık olduğunu ve birçok risk faktörünü içerdiğini düşünmektedir. Çoğu, bunun aşırı aktif bir bağışıklık yanıtıyla ilişkili olduğu konusunda hemfikirdir. Bağışıklık sisteminizin görevi, vücudunuzu mikroplar ve diğer tehlikeli maddelerden korumaktır. Ancak bazen bağışıklık sisteminiz yanlışlıkla vücudunuza saldırır ve bu da iltihaplanma ve doku hasarına neden olur.

Risk faktörleri

Herkes ülseratif kolit geliştirebilir, ancak riskiniz şu faktörlere bağlı olarak daha yüksektir:

• Yaş: Çoğu insan 15-30 yaşları arasında veya 60 yaşından sonra teşhis edilir.
• Irk ve etnisite: Beyazsanız, özellikle Aşkenazi Yahudi kökenliyseniz, ülseratif kolit riski daha yüksektir.
• Genetik: Birinci derece bir akrabanız (ebeveyn, kardeş veya çocuk) ülseratif kolit hastasıysa, sizde de gelişme olasılığı daha yüksektir. Ülseratif kolit hastalarının %20'ye kadarı ailede ülseratif kolit veya Crohn hastalığı olan birine sahiptir.
• Bağırsak mikrobiyomu: Bağırsak mikrobiyomunuz, sindirim sisteminizdeki bakteri, virüs ve mantarlardan oluşur. Bunu bağırsaklarınızın ekosistemi olarak düşünebilirsiniz. Ülseratif kolit hastalarının mikrobiyomlarında, hastalığı olmayanlara göre farklılıklar vardır. Araştırmacılar bunun nedenini henüz tam olarak bilmiyor.
• Diğer faktörler: Stres ve diyet ülseratif kolit geliştirme riskinizi artırmaz, ancak semptomların alevlenmesine neden olabilir. Ülseratif kolit teşhisi konulduğunda, tetikleyicilerinizi not etmek ve bunlardan kaçınmak en iyi yapabileceğiniz şeylerden biridir.

Ülseratif kolitin komplikasyonları nelerdir?

Ülseratif kolit, ek izlem ve tedavi gerektirebilecek diğer durumların gelişme riskinizi artırır. Bu komplikasyonlar şunları içerir:

• Anemi: Kolonunuzdaki şiddetli kanama, kırmızı kan hücresi sayısının azalması veya anemiye neden olabilir.
• Kolon kanseri: Ülseratif kolit, kolon kanseri gelişme riskinizi artırır. Riskiniz, kolondaki iltihabın yerleşim yerine (proktit en az riski oluşturur) ve ülseratif kolit süresine bağlıdır. Risk faktörlerinizi doktorunuzla konuşun.
• Osteoporoz: İltihaplanma kemiklerinize ve eklemlerinize yayılabilir, kemik zayıflamasına veya osteoporoza neden olabilir.
• Primer sklerozan kolanjit: İltihaplanma karaciğerinize yayılarak karaciğerin skarlaşmasına neden olabilir. Hasarlı doku, karaciğerinizin düzgün çalışmasını engelleyebilir.
• Çocuklarda büyüme ve gelişim sorunları: Ülseratif kolit, bir çocuğun kolon fonksiyonunu sınırlayabilir, böylece büyüme ve gelişme için gerekli olan temel besinleri ememezler. Ülseratif kolit tedavisi için ilaç almanın yanı sıra, çocuğunuzun vücudunun ihtiyaç duyduğu besinleri almak için vitaminler de alması gerekebilir.

Acil tedavi gerektiren ülseratif kolit komplikasyonları şunlardır:

• Dehidrasyon: Sık tuvalet ziyaretleri vücudunuzun ihtiyaç duyduğu sıvıları tüketebilir (dehidrasyon). Şiddetli dehidrasyon durumunda hastanede IV sıvılarına ihtiyaç duyabilirsiniz.
• Perforasyon: Kolonunuzda bir delik (perforasyon) tıbbi bir acil durumdur ve hemen tedavi gerektirir.
• Şiddetli kanama: Kan kaybınıza bağlı olarak kan nakline ihtiyaç duyabilirsiniz.
• Toksik megakolon: Şiddetli iltihaplanma, kolonunuzun çalışmasını durdurabilir. Bu durumda, kolonunuzdaki maddeler birikerek kolon duvarlarınızı genişletirken toksinler kan dolaşımınıza sızar. Bu nadir komplikasyona toksik megakolon denir. Genellikle fulminan ülseratif kolit ile birlikte görülür.
• Kan pıhtıları: Ülseratif kolit, kan damarlarınızda (damarlar, arterler ve kılcal damarlar) pıhtılaşma riskini artırır. Bu pıhtılar, bulundukları yere bağlı olarak hayatı tehdit edici olabilir.

Ülseratif Kolit Teşhisi

Ülseratif kolit nasıl teşhis edilir?

Ülseratif koliti teşhis etmek için, sağlık uzmanınız fizik muayene yapacak ve belirtilerinizi ve ailenizde inflamatuar bağırsak hastalığı (IBH) öyküsünü soracaktır. Benzer durumları ekarte etmek için testler ve prosedürler isteyecektir.

Testler ve prosedürler şunları içerir:

• Kan testleri: Kanınızdaki anemi belirtileri, kolon veya rektumunuzda kanama olabileceğini gösterebilir. Kan testleri ayrıca belirtilerinizin diğer nedenlerini, örneğin enfeksiyon gibi, ekarte etmeye yardımcı olabilir.
• Dışkı örnekleri: Enfeksiyon, parazitler (bir kişinin vücudunda yaşayabilen küçük organizmalar) ve iltihaplanma belirtileri dışkınızda görülebilir.
• Görüntüleme testleri: Sağlık uzmanınız kolon ve rektumunuzun bir görüntüsüne ihtiyaç duyabilir. Kolonunuzdaki iltihap belirtilerini ortaya çıkarmak için barium enema adı verilen özel bir tür X-ışını gerekebilir. Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI) orta ve şiddetli ülseratif kolit vakalarında iltihaplanma belirtilerini gösterebilir. X-ışını, megakolon veya perforasyon gibi komplikasyonları gösterebilir.
• Endoskopik testler: Endoskop, ince, esnek bir tüp içinde küçük bir kameradır. Sağlık uzmanınız, kolonoskopi ve sigmoidoskopi gibi endoskopik testlerle kolonunuzun içini görmek ve doku örnekleri almak (biyopsi) için endoskopu rektumunuzdan içeri sokabilir.

Ülseratif Kolit Tedavisi

Ülseratif kolit nasıl tedavi edilir?

Tedavinin amacı, hastalığın alevlenmesi durumunda remisyona girmek veya semptom yaşamıyorsanız remisyonu sürdürmenize yardımcı olmaktır. Tedavi seçenekleri ilaçlar ve cerrahiyi içerir.

İlaçlar

Doktorlar, kalın bağırsaktaki iltihabı yatıştırmak için birkaç ilaç (tek başına veya kombinasyon halinde) kullanır. Şişlik ve tahrişi azaltmak, dokunun iyileşmesini sağlar. Ayrıca ağrınızı ve ishalinizi hafifleterek semptomlarınızı da hafifletebilir.

Ülseratif kolit için ilaçlar şunları içerir:

• Aminosalisilatlar: Doktorunuz, hafif ila orta şiddette ülseratif kolit için sülfasalazin (Azulfidine) reçete edebilir. Sülfa alerjiniz varsa sağlayıcınıza bildirin. Bu durumda, sülfa içermeyen bir aminosalisilat, örneğin mesalamin (Canasa, Delzicol, Asacol HD, Pentasa, Lialda, Apriso) reçete edebilirler.
• Kortikosteroidler: Şiddetli ülseratif kolit durumunda, prednizon (Deltasone) veya budesonid (Entocort EC, Uceris) gibi bir kortikosteroide ihtiyaç duyabilirsiniz. Kortikosteroidlerin ciddi yan etkileri olduğu için doktorlar bunları sadece kısa süreli kullanım için önerir.
• Bağışıklık baskılayıcılar: Doktorunuz, bağışıklık sisteminizi yatıştırmak için bir bağışıklık baskılayıcı önerebilir. Bu ilaçlar arasında 6-merkaptopürin (Purixan, Purinethol), azatioprin (Azasan ve Imuran) veya metotreksat (Trexall) bulunur.
• Biyolojik ilaçlar: Biyolojik ilaçlar, bağışıklık yanıtınızın bazı bölümlerini yatıştırarak orta ila şiddetli ülseratif koliti tedavi eder. İnfliksimab (Remicade), adalimumab (Humira), golimumab (Simponi), certolizumab pegol (Cimzia), vedolizumab (Entyvio) ve ustekinumab (Stelara®) gibi ilaçlar biyolojik ilaçlardır.
• Janus Kinaz (JAK) inhibitörleri (küçük moleküllü ilaçlar): Tofacitinib (Xeljanz) gibi ilaçlar, vücudunuzdaki enzimlerden birinin iltihaplanmayı tetiklemesini durdurur. Diğer JAK inhibitörleri arasında upadacitinib (RinvoQ) ve ozanimod (Zeposia) bulunur.

Cerrahi

İlaçlar işe yaramadığında veya ciddi komplikasyonlar yaşadığınızda cerrahi bir seçenek olabilir. Ülseratif kolit hastalarının yaklaşık %30'u bir noktada cerrahiye ihtiyaç duyar. Ülseratif kolitli çocukların yaklaşık %20'si cerrahiye ihtiyaç duyar.

Ülseratif kolit için iki tür cerrahi vardır. Her ikisi de kolon ve rektumun tamamını veya bir kısmını çıkarma ameliyatı olan proktokolektomiyi içerir.

• Proktokolektomi ve ileal poş: Proktokolektomi ve ileal poş, ülseratif kolit için en yaygın prosedürdür. Bu prosedür kolon ve rektumu çıkarır ancak anüsünüzü sağlam bırakır. Daha sonra cerrah, anüsünüze bağlanan ince bağırsak bölümünden bir ileal poş oluşturur. İyileştikten sonra, ince bağırsağınızın bu bölümü yeni rektum olarak işlev görerek normal şekilde dışkılamanızı sağlar.
• Proktokolektomi ve ileostomi: İleal poş bir seçenek değilse, sağlık ekibiniz kalıcı bir ileostomi (ileal poş olmadan) önerebilir. Cerrahınız kolon, rektum ve anüsünüzü çıkarır. Karnınızda, vücudunuzun dışına bağlı bir torba (ileal stoma) oluşturan bir açıklık yaparlar ve bu torba dışkıyı toplar. Torbayı düzenli olarak boşaltmanız gerekecektir.

Ülseratif Kolit Önlemesi

Ülseratif kolit alevlenmeleri nasıl önlenir?

Tetikleyicilerinizi belirleyerek ve bunlardan kaçınarak alevlenme olasılığınızı azaltabilirsiniz. Yaygın tetikleyicilerden kaçınma ipuçları şunlardır:

• Stresi yönetmek: Her gece en az yedi saat uyuyun, düzenli egzersiz yapın ve meditasyon gibi stresi sağlıklı yollarla hafifletmenin yollarını bulun.
• NSAİİ'lerden kaçının: Ağrı kesici veya ateş düşürücü olarak Motrin ve Advil gibi NSAİİ'ler yerine asetaminofen (Tylenol) kullanın. NSAİİ'ler ülseratif kolit semptomlarını kötüleştirebilir.
• Alevlenmeleri tetikleyen yiyeceklerden kaçının: Tek bir yemek planı alevlenmeleri önlemez. Yiyecek tetikleyicileriniz başkasından farklı olabilir. Yine de, birçok kişi süt ürünleri ve yüksek lifli yiyeceklerden kaçınmanın faydalı olduğunu bulur. Sağlayıcınızla çalışarak tetikleyici yiyeceklerden kaçınırken temel besin maddelerinden mahrum kalmayacağınız kişiselleştirilmiş bir yemek planı geliştirin.

Tetikleyicilerinizi doktorunuzla paylaşabileceğiniz bir günlükte not etmek iyi bir fikirdir. Birlikte, alevlenmelere neden olabilecek şeylerden kaçınma stratejileri üzerinde çalışabilirsiniz.

Ülseratif Kolit Prognozu

Ülseratif kolitim varsa ne bekleyebilirim?

Birkaç kişi hayatında en az bir kez alevlenme yaşar ve bir daha yaşamaz. Diğerleri yönetilmesi zor kronik semptomlara sahiptir. Çoğu insanın semptomları gelip gider, alevlenme dönemleri ve daha uzun remisyon dönemleri yaşar. İnsanların %30'una kadar, ülseratif semptomlar kötüleşir ve daha sık olur. Sonunda cerrahiye ihtiyaç duyacaklar.

Çoğu insan tetikleyicilerden kaçınarak ve iltihaplanmayı önlemek için düzenli olarak ilaç alarak ülseratif koliti yönetir. Ayrıca sağlık durumunuzu izlemek için sık sık doktorunuzu ziyaret etmeniz gerekecektir. Örneğin, riskinize bağlı olarak, kolon kanseri taraması için düzenli kolonoskopilere ihtiyacınız olabilir. Sağlayıcınız size tavsiyelerde bulunabilir.

Ülseratif kolit geçer mi?

Ülseratif kolitin tek tedavisi, kolon ve rektumunuzu çıkarmak için yapılan cerrahidir. Yine de, çoğu insan ülseratif koliti ilaçlar veya cerrahi ile yönetebilir. Ülseratif kolit tedavisinde amaç, remisyona ulaşmak ve remisyonu sürdürmektir. Doktorunuz bu hedefe ulaşmanıza yardımcı olabilir.

Doktora Ne Zaman Başvurmalı

Ülseratif kolitim için ne zaman doktorumu aramalıyım?

Aşağıdaki durumlarda doktorunuzu hemen arayın:

• Yoğun, sürekli ishal
• Anüsten kan pıhtıları ile birlikte kan sızması
• Sürekli ağrı ve yüksek ateş

Doktorunuza sorulacak sorular

Sormanız gereken sorular şunları içerir:

• Sahip olduğum ülseratif kolit türü prognozumu (sonuç) nasıl etkiler?
• Ülseratif kolitten komplikasyon yaşama riskim nedir?
• Hangi tedavileri önerirsiniz?
• Tedaviden ne tür riskler veya yan etkiler bekleyebilirim?
• Alevlenmeleri önlemek için yaşam tarzımı nasıl değiştirebilirim?
• Bir alevlenme semptomlarını yönetmek için evde ne yapabilirim?

Doktorify'dan Bir Not

Ülseratif kolitiniz varsa sağlık ekibinizle yakın çalışmak çok önemlidir. Semptomlarınız olmasa bile ilaçlarınızı reçete edildiği şekilde alın. İlaçlarınızı atlamak, alevlenmelere yol açabilir ve durumunuzu yönetmeyi zorlaştırabilir. Komplikasyon riskinizin bakımınızı nasıl etkilediğini anladığınızdan emin olun. Örneğin, ülseratif kolit olmayan birine kıyasla daha sık kan testlerine veya kolonoskopilere ihtiyacınız olabilir. Bakım planınızın remisyon şansınızı artırırken genel sağlığınızı nasıl teşvik edeceğini sorun.

Okuyucu Paylaşımı

Bu bölüm, konuyla ilgili gerçek yaşam deneyimlerine dair hikayelere ayrılmıştır. Eğer sizin de bu konuda paylaşmak istediğiniz bir hikayeniz varsa, lütfen bizimle iletişime geçerek hikayenizi paylaşın. Bu, içeriğimize zenginlik katar ve daha fazla insanın hikayenizi okumasına olanak tanır.

''Merhaba ben Zehra, bu yazımda, ülseratif kolit ile olan hayali kişisel deneyimimi ve bu sağlık sorununun hayatımdaki etkilerini paylaşmak istiyorum. Ülseratif kolit, sindirim sisteminin kronik bir rahatsızlığı olup, bağırsakların iç yüzeyinde iltihaplanma ve ülserler oluşturarak belirtilerini gösterir. Benim için bu konu, hem fiziksel hem de duygusal olarak zorlu bir yolculuğun başlangıcı oldu.

Ülseratif kolit tanısı aldığımda, ilk başta şaşkınlık ve endişe içindeydim. Sindirim problemleriyle ilgili süregelen sorunlarım nihayet açıklığa kavuşmuştu ve bu durum beni derinden etkiledi. Tanı aldıktan sonra, doktorumun önerileri doğrultusunda bir dizi tedavi yöntemi denedim. İlaçlar, beslenme düzenimde yapılan değişiklikler ve stres yönetimi teknikleri benim için önemli birer destek haline geldi.

Bu süreçte ailem, dostlarım ve sağlık profesyonelleri büyük bir destek sağladılar. Onların varlığı ve desteği, iyileşme sürecimde büyük önem taşıdı. Ayrıca Doktorify gibi güvenilir sağlık websiteleri doğru bilgiye ulaşmam için bana çok yardımcı oldular. 

Bu yolculuktan edindiğim en önemli derslerden biri, sağlık sorunlarının kişisel gelişimimiz üzerindeki derin etkisidir. Her zorluğun altından kalkabileceğimize dair inancımı güçlendirdi ve hayatımın her alanında daha bilinçli ve dengeli olmam gerektiğini öğretti.''

Sık Sorulan Sorular

Ülseratif kolit iyileşebilir mi?

Ülseratif kolit, nedeni tam olarak bilinmeyen kronik bir hastalıktır, ancak günümüzde başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Tedavi sürecinde düzenli doktor kontrolü önemlidir. Ülseratif kolit tedavisi, hastalığın şiddeti ve etkilediği bağırsak alanına göre uzman doktor tarafından bireysel olarak planlanmalıdır.

Ülseratif kolit ağrısı hangi bölgelerde hissedilir?

Ülseratif kolit genellikle karın bölgesinde kramplara ve özellikle sol tarafta şiddetli ağrılara yol açabilir. Ayrıca kanlı ishal ve kilo kaybı gibi belirtiler de görülebilir.

Ülseratif kolit için yasak olan besinler nelerdir?

Ülseratif kolit şikayetlerini artırabilen besinler genellikle alkol, kahve, çikolata, süt ürünleri, kuru baklagiller, kurutulmuş meyveler, patlamış mısır, sarımsak, kavun ve karpuz gibi yiyeceklerdir.

Sağlıkla ilgili herhangi bir sorunuz var mı? Sağlıkla ilgili sorularınızı 7/24 hizmet veren yapay zeka destekli sağlık asistanına sorabilir veya topluluk forumunda paylaşabilirsiniz.